Τετάρτη 18 Ιουλίου 2012

Α. Β. Γ., Ρίτσος Γιάννης

(γράφτηκε στη Μακρόνησο Αύγουστο - Σεπτέμβρη του 1949. Ανήκει στην ποιητική συλλογή "Πέτρινος Χρόνος")


(Μια μικρή παράκληση πριν την παράθεση του ποιήματος, εάν κάνετε τον κόπο να το διαβάσετε,
λίγο πιο πριν κάνετε έναν επιπλέον κόπο να διαβάσετε την ιστορία της Μακρονήσου 1947 -1958.
Η ιστορία με την αληθινή χροιά της είναι η μόνη που μπορεί να μας διατηρήσει Ανθρώπους με
συνείδηση, ώριμη σκέψη, ευθυκρισία και συναίσθημα -άσχετα με το αν η Παιδεία μας σήμερα με επιτυχία "επιδαψιλεύει" την άκριτη σκέψη και την άγνοια-. Εάν μπείτε σε αυτόν τον κόπο θα κατανοήσετε σε βάθος και τη συγκίνηση των επαναλήψεων του ποιήματος. Καλή ανάγνωση!)



Στον Δημήτρη Φωτιάδη

Τρία μεγάλα γράμματα
γραμμένα μ' ασβέστη στη ραχοκοκαλιά της Μακρόνησος.

(Όταν ερχόμαστε με το καράβι
στριμωγμένοι ανάμεσα στους μπόγους και στις υποψίες μας
τα διαβάσαμε πάνου απ' το κατάστρωμα
κάτου απ' τις βρισιές του χωροφύλακα, τα διαβάσαμε
εκείνο το ήσυχο πρωινό του Ιουλίου,
κι η αρμύρα κι η μυρουδιά της ρίγανης και το θυμάρι
δεν καταλάβαιναν καθόλου τι θα πουν αυτά τα τρία
ασβεστωμένα γράμματα.)

Α' Τάγμα.
Β' Τάγμα.
Γ' Τάγμα.

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ
Κι η θάλασσα του Αιγαίου ήταν γαλάζια όπως πάντοτε
πολύ γαλάζια, μόνο γαλάζια.
Α' -
Ά, ναι, μιλούσαμε κάποτε για μια ποίηση αιγαιοπελαγίτικη,
Β' -
για το γυμνό στήθος της υγείας κεντημένο με μιαν άγκυρα και
      μια γοργόνα,
Γ' -
για το θαλάσσιο φως που πλέκει τα κουρτινάκια των γλάρων.

Α.Β.Γ.
300 σκοτωμένοι.

Μιλούσαμε, ναι, για μια ποίηση αιγαιοπελαγίτικη -
ο κάβουρας που ρεμβάζει στο νοτισμένο βράχο,
αντίκρυ στη μαλαματένια δύση,
καθώς ένα μικρό μπρούντζινο άγαλμα του Ωκεανού.

Α.Β.Γ.
600 τρελοί.

(Οι γυάλινες γαρίδες κυνηγώντας στα ρηχά τον ίσκιο
του πρωινού άστρου,
το χρυσό και γαλανό καλοκαίρι πετροβολώντας με κουνουνάρια
το μεσημεριάτικο ύπνο των κοριτσιών,
τα παλιά πεύκα ξύνοντας τη ράχη τους στην ασβεστωμένη μάντρα.)

Α.Β.Γ.
900 κουτσοί.
Ζήτω
ο βασιλεύς Παύλος.

(Κι η Παναγιά του πόντου φλωροκαπνισμένη απ' το σούρουπο
να σεργιανάει ξυπόλητη στην αμμουδιά
συγυρίζοντας τα σπίτια των μικρών ψαριών
καρφώνοντας μ΄ ένα θαλασσινό σταυρό τη φεγγαρίσια της πλεξούδα.)

Α.Β.Γ.

Α.Β.Γ.

(Μιλούσαμε για μια ποίηση αιγαιοπελαγίτικη, ναι, ναι.)

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ -
ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ - ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ

Κι η θάλασσα είναι ακόμη γαλάζια όπως πάντοτε
κι ο αμερικάνικος στόλος ταξιδεύει στο Αιγαίο
ήσυχος, ήσυχος, ωραίος,
και τ' άστρα ανάβουν κάθε βράδυ μικρές φωτιές
να ψήσουν οι Άγγελοι την ψαρόσουπα της Παναγίας.

Α.Β.Γ.

Α.Β.Γ.

Κι από κάτου απ' τ' αστέρια περνάνε
καραβιές καραβιές οι εκτοπισμένοι
και τσουβάλια με κομμένα ποδάρια
και τσουβάλια με κομμένα χέρια
και τσουβάλια με νεκρούς
ξεβράζουν οι φουρτούνες στις αχτές του Λαυρίου.

(Αιγαιοπελαγίτικο τοπίο
χρυσό και γαλάζιο.)

Α.Β.Γ.

Σε τούτα τα βράχια τουφεκίστηκαν οι 300 του Α' Τάγματος,
τούτα τα φύκια είναι μια τούφα μαλλιά ξεκολλημένα μαζί με το δέρμα
απ΄το καύκαλο ενός συντρόφου που αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση.

Α.Β.Γ.

Τα συρματοπλέγματα.
Οι νεκροί.
Οι τρελοί.

Α.Β.Γ.

(Γαλάζια η θάλασσα - πολύ γαλάζια.
Χρυσό αιγαιοπελαγίτικο τοπίο.
Οι γλάροι.)

Α.Β.Γ.

Μαύρη, κατάμαυρη θάλασσα.
Μαύρο, κατάμαυρο τοπίο.
Τα συρματοπλέγματα.

Α.Β.Γ.

Μαύρο, κατάμαυρο τοπίο με σφιγμένα δόντια,
κόκκινο, κατακόκκινο τοπίο με σφιγμένη γροθιά,
μαύρη και κόκκινη καρδιά πηγμένη στο αίμα της
κι ένας κόκκινος ήλιος πηγμένος μες στο αίμα του.

...



2 σχόλια:

  1. Γεια σου Ελπίδα μου ..καιρό είχα να σε διαβάσω αλλά το έκανα σήμερα μαζεμένο ...ξέρεις τις δυσκολίες που έχω με το θέμα ιντερνετ ...αυτή τη στιγμή να φανταστείς βρίσκομαι σε ιντερνετ καφε ... Πρώτα να σου πω ένα μεγάλο μπράβο που συνεχίζεις να μεταδίδεις μέσω αυτού σου του ιστολογίου ωραία πράγματα ... είτε μουσικά ,κινηματογραφικά ,και κυρίως λογοτεχνικά ... Ο Ρίτσος θα έλεγα πως διεκδικεί δάφνες ενός εκ των θεμελιωτών της ΝΕ λογοτεχνικής παραγωγής ..είναι ίσως από τους λίγους (μάλιστα ο πιο πολυγραφότατος ..ξεπερνά ακόμα και τον Κωστή Παλαμά στην βιβλιογραφία να σου δώσω ένα νούμερο για να καταλάβεις ..τα ποιήματα του Παλαμά καλύπτουν τις σελίδες 8 και πλέον τόμων τη στιγμή που του Ρίτσου αυτά που έχουν συλλεχτεί φτάνουν τους 24 πράγμα που θα ανέβει μιας και υπάρχουν πολλά ακόμη που δεν έχουν μπει στη βιβλιογραφία ) που αν και ο όγκος του έργου τους είναι έχουν καταφέρει να έχουν σε όλα σχεδόν τα ποιήματα τους ένα ικανοποιητικό περιεχόμενο πράγμα πολύ σπάνιο ... Μπορεί να μην πήρε ποτέ το Νόμπελ μιας και δεν προτάθηκε εξαιτίας πολιτικών φρονημάτων όμως το βραβείο της Σοβιετικής ένωσης (Λένιν) είναι χαρακτηριστικό της αξίας του ... Εξαιρετικό το ποίημα του για την Μακρόνησο ..δεν διάβασα κάτι για την Μακρόνησο όπως προτρέπεις μιας μες την τόση φασαρία δεν θα μου μείνει τίποτα ... όμως βλέπω πολλές αντικρουόμενες εικόνες ...ακόμα και στις επαναλήψεις σαν να καθορίζει από τη μια την γαλήνη του τοπίου σε αντιδιαστολή με την κακουχία και την τιμωρία των ''απείθαρχων'' .. δεν ξέρω πάντως αυτή η εικόνα μου μένει έντονα .... Θέλω να μου πεις αν ξέρεις ποιος είναι ο Φωτιάδης ένας εξόριστος-ένας φίλος του ποιητή-κάποιος ποιητής ...ή απλά μια αφιέρωση του ιστολογίου σε κάποιον αναγνώστη? ¨) σε φιλώ γλυκά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Πλανόδιε Παρατηρητή μου! Σε ευχαριστώ πολύ για τον κόπο σου και τον εκτιμώ ιδιαιτέρως, γνωρίζοντας τις δυσκολίες που έχεις! Ένα ακόμη ευχαριστώ για τα τόσο καλά σου λόγια... Δεν κάνω κάτι σημαντικό, άλλοι ήταν εκείνοι που το έπραξαν. Οι πληροφορίες σου ήταν κατατοπιστικές και αναγκαίες! Να είσαι καλά! Κατά τη γνώμη μου εκτός από το βραβείο Λένιν, εξίσου αξιοσημείωτο είναι το μετάλλιο Ζολιό - Κιουρί που έλαβε για το ποίημα του "Γράμμα στο Ζολιό - Κιουρί". Ένα μετάλλιο αντάξιο του κόπου του και της αγάπης του για την ειρήνη! Το ποίημα, εάν δεν το γνωρίζεις, υπάρχει σε παλαιότερη ανάρτηση στο ιστολόγιό μου. Το θεωρώ από τα σπουδαιότερα και τα πιο όμορφα! Για την ακρίβεια το αγαπώ!
      Η ιστορία της Μακρονήσου είναι πολύ μεγάλη, μια και "ενέπνευσε" την ιδέα της εξορίας σε πολλούς ανά των χρόνων, ωστόσο εδώ μιλάμε για την περίοδο 1947 -1958. Εάν μπορέσεις κάποια στιγμή ρίξε μια ματιά. Την ιστορία ο καθένας καλό θα ήταν να την ψάχνει μόνος του, ώστε να μένει όσο το δυνατόν ανεπηρέαστος. Πάντως, αδιαμφισβήτητα μιλάμε για μια μελανή σελίδα όχι μόνο της ιστορίας μας, αλλά της ίδιας της έννοιας του ανθρωπισμού.
      Όσο για το Δημήτρη Φωτιάδη, γνωρίζω πως ήταν λογοτέχνης και ιστοριογράφος, ο οποίος, ομοίως με το Ρίτσο, είχε εξοριστεί τόσο στη Μακρόνησο, όσο και στον Αϊ Στράτη. Έχει εμπνεύσει κατά καιρούς και άλλους ποιητές εξ' αιτίας του έντονου αγωνιστικού πνευματός του. Παρ' όλου που ανήκε σε εύπορη οικογένεια, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του σε αγώνες. Κάτι πιο συγκεκριμένο δε μπορώ να σου πω.
      Επίτρεψέ μου εδώ να παραθέσω τα λόγια του Ρίτσου για την ποιητική συλλογή του "Πέτρινος Χρόνος": "Τα ποιήματα αυτά γράφτηκαν στη Μακρόνησο, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη του 1949, στο Δ' Τάγμα Πολιτικών Εξορίστων, πριν ακόμα μεταφερθούμε στο Β' Τάγμα, πριν ακόμη ζήσουμε όλη τη φρίκη της Μακρονήσου. Τα χειρόγραφα αυτά έμειναν θαμμένα στο χώμα μέσα σε σφραγισμένα μπουκάλια. Ξεθάφτηκαν τον Ιούλιο του 1950".
      Τον σέβομαι τον Ρίτσο, γιατί παρά τις κακουχίες, τα προβλήματα υγείας τόσο τα δικά του όσο και της οικογένειάς του, τα βασανιστήρια και τόσα άλλα παρέμεινε Άνθρωπος με ευαισθησίες, συνείδηση, αγάπη! Αυτό κρατάω από εκείνον! Όλα τα άλλα περί πολιτικών αντιλήψεων κλπ. για εμένα δεν έχουν σημασία... με την έννοια πως δε μου αρέσει να μπαίνουν ταμπέλες στους ανθρώπους, πόσο μάλλον εξ' αιτίας αυτών να παραγκωνίζονται και να υποφέρουν! Αυτοί οι άνθρωποι -κατά τη γνώμη μου πάντα- δεν αγωνίστηκαν ούτε για κόμματα, ούτε για καρέκλες, αλλά για ιδανικά και αξίες!
      Σε ευχαριστώ πολύ Πλανόδιε Παρατηρητή μου για το σχόλιό σου και για την ευκαιρία αυτής της συζήτησης!
      Καλή συνέχεια!

      Διαγραφή